༄༅། །ཕཱར་མེན་དེས་ཀྱིས་གཅིག་ཉིད་སྨྲ་བའི་ལྟ་གྲུབ་དེ་ཕྱོགས་གཅིག་ནས་ཛེ་ནོས་དར་སྤེལ་བྱས་ཏེ་ལྟག་འགལ་སྣ་ཚོགས་བྱུང་ཐུབ་ཡོད་པ་དང་། ཕྱོགས་གཞན་ནས། དེ་ཡིས་རྡུལ་ཕྲ་རབ་སྨྲ་བའི་ལྟ་གྲུབ་ལ་ཐད་ཀར་གྱི་བློ་སྒོ་ཕྱེས་ཡོད་པ་རེད། ཕཱར་མེན་དེས་ཀྱིས་གཅིག་ཉིད་ནི་འཇིག་རྟེན་ཧྲིལ་པོ་ལ་བཤད་པ་ཡིན། དེ་ནི་སྙོམས་ལྡན། རྟག་བརྟན་པ་དང་ཆ་ཤས་སུ་བགོ་མི་ཐུབ་པ་དེ་འདྲ་ཞིག་ཡིན། གྲྀ་སི་ནས་བྱུང་བའི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཀྱི་དོན་རྟོག་དེ་ལའང་དེ་འདྲའི་མཚན་ཉིད་ལྡན་པ་ཡིན་ཏེ། རྡུལ་ཕྲ་རབ་རེ་རེ་ནི་སྙོམས་པ། མི་ཞིག་པ། དེ་ལས་ཆུང་དུ་བགོ་རྒྱུ་མེད་པ་ཞིག་ཡིན་ལ། དེ་ནི་རྒྱ་བོད་ལྟ་གྲུབ་ནང་གི་རྡུལ་ཆ་མེད་ཀྱི་མཚན་ཉིད་དང་འདྲ་བ་ཞིག་རེད། འོན་ཀྱང་། ཕཱར་མེན་དེས་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་ཧྲིལ་པོ་དེ་ཆ་མེད་དུ་ལྟ་བ་དང་མི་འདྲ་བར། རྡུལ་ཕྲ་རབ་ནི་གཅིག་ཉིད་མ་རེད། ཡང་ན་འཇིག་རྟེན་ནི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཁེར་བུ་བ་ཞིག་མ་ཡིན་པར་དེ་ནི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་གྲངས་ལས་འདས་པས་གྲུབ་པ་ཞིག་རེད། འདིའི་ཕྱོགས་ནས་རྡུལ་ཕྲ་རབ་སྨྲ་བ་པོ་ཚོས་ཕཱར་མེན་དེས་ལ་ངོ་ལོག་བྱས་ཡོད་པ་དང་། ནམ་མཁའ་དང་འགུལ་བསྐྱོད། འགྱུར་བ་སོགས་ཀྱང་བསྐྱར་སྒྲུབ་བྱས་ཏེ་ཡོད་པ་རེད།

　　འདི་ནས་བཟུང་། ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་ལྟ་གྲུབ་ལ་དབྱེ་མཚམས་ཁྱད་པར་བ་ཞིག་ཐོན་ཡོད་པ་རེད་དེ། དེ་ནི་གཅིག་ཉིད་དང་སྣ་ཚོགས། ཐ་དད་དང་ཐ་མ་དད་པའི་བར་གྱི་ཁྱད་པར་དེ་རེད། དེ་ན་གྲྀ་སི་ནང་སྐྱེས་བུ་སུ་ཞིག་གིས་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཀྱི་འཆད་སྲོལ་དངོས་སུ་བརྩམས་པ་རེད་ཅེ་ན། ཡོངས་གྲགས་སུ་ལེའུ་སིབ་ཕུས[Leucippus]་ཡིན་པར་བཤད། འོན་ཀྱང་དེང་གི་མཁས་པ་མང་པོས་མི་དེ་འདྲ་ཞིག་ཡོད་མེད་བདེན་དཔང་མི་ཐུབ་ཟེར་བཞིན་ཡོད་ལ། དེར་གཞིགས་ནས་བཤད་ན། རྡུལ་ཕྲ་རབ་སྨྲ་བའི་ལུགས་དེ་གྲྀ་སི་ནས་ཇི་ལྟར་བྱུང་ཚུལ་ལ་ཏག་ཏག་ཅིག་བཤད་རྒྱུ་མེད་པར་ཆགས་ཡོད་པ་རེད། འོན་ཀྱང་འབྱུང་ཁུངས་བཙལ་ཁག་པོ་ཡིན་རུང་། རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཀྱི་ལྟ་བ་དེ་ཡོད་པ་ནི་ཐེ་ཚོམ་མེད་ལ། ནུབ་ཕྱོགས་སུ་རིང་ལུགས་དེའི་མཁས་གཙུག་ལ་དེ་མོ་ཁ྄་རི་ཐུས[Democritus]་བགྲང་རྒྱུ་ཡོད་པ་རེད།

　　གྲྀ་སིའི་འདོད་པའི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་དེ་ཡང་གཟུགས་ཀྱི་གྲུབ་བྱེད་ཆེས་མཐར་ཐུག་གམ་ཆུང་བ་དེ་ཡིན་པ་རེད། འོན་ཀྱང་འཇིག་རྟེན་ལ་གོ་བ་ལེན་སྟངས་ཤིག་གིས། ཁོ་ཚོའི་སྐད་ཆའི་ཁྲོད་དུ་རྟག་པར་འཇིག་རྟེན་དང་གཟུགས་ཁམས་གཉིས་དོན་གཅིག་ཏུ་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་པ་དང་། དེ་བས་རྡུལ་དེ་འཇིག་རྟེན་གྱི་གྲུབ་བྱེད་ཆེས་ཕྲ་བ་རེད་ཅེས་བཤད་རྒྱུ་བྱུང་གིན་ཡོད་པ་རེད། ཁོ་ཚོས་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཟེར་དུས་རྡུལ་ཆ་མེད་ཅིག་ལ་གོ་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། དེ་དག་གི་བར་ལ་ནམ་མཁའ་ཡོད་པའང་འདོད་ཀྱིན་ཡོད། རྡུལ་ཕྲ་རབ་དེ་ཐོག་མར་གང་ལས་སྐྱེས་པ་རེད་ཅེས་དྲིས་ན། ཁོ་ཚོས་ལན་བཏབ་ཐུབ་ཀྱིན་མེད་དེ་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ནི་ཐོག་མའི་དུས་ནས་ནམ་མཁར་གནས་ཡོད་པ་དང་། དེ་ལ་སྐྱེ་འཇིག་ཡོད་མ་ཡིན་ཞེས་ནས་མཚན་ཉིད་ཨུ་ཚུགས་སུ་འཇོག་གིན་ཡོད། དེབ་བཞིན་དུ། ཁོ་ཚོས་རྡུལ་ཕྲ་རབ་དག་ནི་འགུལ་བསྐྱོད་བྱེད་པ་ཡིན་ཏེ། དེ་དག་འགུལ་བསྐྱོད་བྱས་པའི་དབང་གིས་གཟུགས་སྣ་ཚོགས་སྦྱོར་གྲུབ་བྱས་པ་རེད་བཤད།

　　གྲྀ་སི་པ་དང་འདྲ་བར། རྒྱ་བོད་ཀྱི་མཁས་པ་ཚོས་ཀྱང་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཀྱི་དགོངས་གཞི་སྔོན་དུས་ནས་བཏོན་ཐུབ་ཡོད་པ་དང་། དེ་སྐོར་ལ་དབྱེ་ཞིབ་དང་རྩོད་པའང་སྣ་ཚོགས་བྱུང་ཡོད་པ་རེད། ཉེ་དུས་རིང་ལ། བརྗོད་གཞི་འདི་ཡང་ཚན་རིག་དང་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་འགལ་འབྲེལ་ངོས་ནས་གླེང་གཞི་ཚ་བོ་ཞིག་ལ་ཆགས་ཡོད་པས། འདི་ནས་མང་ཙམ་མི་གླེང་བར་འོག་གི་མཁས་པའི་འགྲེལ་བཤད་དེ་དཔྱད་གཞི་ལ་བཞག་པས་ཆོག་པར་བྱེད།

　　བྱེ་མདོ་གཉིས་ཀྱི་རྡུལ་ཕྲན་དེ་ཉིད་ཆ་མེད་དུ་འདོད་ཚུལ་ལས། རགས་པའི་རྩོམ་གཞིར་གྱུར་པའི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཆ་མེད་དུ་འདོད་པ་དེ་ནི་བློས་ཆ་ཤས་སུ་གསིལ་རྒྱུ་མེད་པའམ་ཕྱོགས་ཀྱི་ཆ་གསིལ་རྒྱུ་མེད་པའི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་གཅིག་ལ་འདོད་དམ་སྙམ། དེ་ཡང་འབྱུང་བ་ས་ཆུ་མེ་རླུང་བཞི་དང་འབྱུང་གྱུར་གཟུགས་དྲི་རོ་རེག་བྱ་བཞི་བཅས་རྡུལ་རྫས་བརྒྱད་འདུས་པའི་སྟེང་ནས་གཟུགས་ཅན་རྣམས་གྲུབ་པ་དང་། དེའི་སྟེང་ནས་གཟུགས་ཅན་ཕྲ་རགས་ཀྱི་རྣམ་གཞག་བྱེད་ཅིང་། ཆ་ཅན་གྱི་གཟུགས་ཅན་རྣམས་རིམ་གྱིས་ཆ་སོ་སོར་ཕྱེ་ན་མཐར་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཀྱི་ངོ་བོར་ཆ་གསིལ་རྒྱུ་མེད་པ་འགྲོ་བ་དང་། ཡང་རྡུལ་ཕྲ་རབ་དུ་མ་འདུས་པའམ་རྡུལ་ཕྲ་རབ་གཞན་རྣམས་ཕན་ཚུན་འདབ་ཆགས་པར་གྱུར་པ་ལས་གཟུགས་ཅན་རགས་པའི་བར་རིམ་གྱིས་གྲུབ་པར་འཇོག་ལ། རྡུལ་ཕྲ་རབ་ནི་རང་སྡེ་བྱེ་མདོ་གཉིས་ཀྱི་རྡུལ་རྣམས་ཀྱི་ནང་ནས་ཕྲ་ཤོས་དང་གཟུགས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་ཐོག་མའི་རྩོམ་གཞི་ཡིན་པར་མ་ཟད་རང་གི་བདག་ཉིད་དུ་གྱུར་པའི་ཕྱོགས་ཆ་དང་ཆ་ཤས་གསིལ་རྒྱུ་མེད་པས་ཆ་མེད་དུ་འདོད་ལ། དེ་ཡང་ཁ་ཆེ་བྱེ་བྲག་དུ་སྨྲ་བ་རྣམས་ནི་སྐོར་ནས་ཡོད་ཀྱང་ཕན་ཚུན་མི་རེག་པར་གནས་ཏེ། མཛོད་རང་འགྲེལ་ལས། ཅི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་རྣམས་ཕན་ཚུན་རེག་གམ་འོན་ཏེ་མི་རེག་ཅེ་ན། ཁ་ཆེ་བ་རྣམས་ན་རེ་མི་རེག་གོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེས་ན། རེ་ཞིག་གལ་ཏེ་བདག་ཉིད་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་རེག་པར་གྱུར་ན་ནི་རྫས་རྣམས་འདྲེས་པར་གྱུར་རོ། །འོན་ཏེ་ཕྱོགས་གཅིག་གིས་རེག་ན་ནི་ཆ་ཤས་དང་བཅས་པ་དག་ཏུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན་རྡུལ་ཕྲ་རབ་རྣམས་ནི་ཆ་ཤས་མེད་པ་ཡིན་ནོ། །(1)

　　གང་ཞིག་ཐོབ་པས་ཕྱིར་ན་ཤོར་བའང་ཡོད། རྒྱ་བོད་མཁས་པ་དག་གིས་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ནས་རྩོད་དེ་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གཞུང་པོད་རི་རབ་ལྟར་བརྩིགས་བཞིན་པའི་ཚེ་ལ། གྲྀ་སིའི་རྡུལ་ཕྲན་སྨྲ་བ་དེ་ལྷ་མེད་སྨྲ་བའི་ལུགས་སུ་ཞུགས་ཏེ་དངོས་གཙོའི་ལྟ་གྲུབ་སུ་སྐྱོད་ཀྱིན་ཡོད་པ་རེད། སྤྱིར་ན། ནང་ཆོས་ཀྱི་ལྷ་ལས་འདས་པའི་ལྟ་བ་དང་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་ལྷ་མེད་སྨྲ་བ་གཉིས་ཀར་མཚོན་ན། གཉིས་ཀིས་བྱེད་པོ་ལྷ་དགག་ཀྱིན་ཡོད་པས་འདྲ་ནའང་། དེ་དགག་པ་མཛད་རྗེས་སླར་ཡང་སོ་སོ་ལམ་ཁ་ཁ་ལ་གྱེས་ཏེ་ཡོད་པར། གཅིག་གིས་ཕྱིར་ལྡོག་ནས་ཉམས་མྱོང་གཞིར་བཞག་གི་གཟུགས་ཁམས་ལ་ཕྱོགས་སོང་བ་དང་མཐར་དེ་ནས་ཚན་རིག་སྒྲིག་བཞེངས་ཐུབ་ཡོད་པ་དང་། གཅིག་གིས་མུ་མཐུད་རིགས་པའི་མཐའ་རྙེད་ཐབས་བྱས་ཤིང་མཐར་ཉམས་མྱོང་གི་ཤེས་བྱ་ལ་དེ་ཙམ་འཕེལ་རྒྱས་མེད་པར་ཆགས་པ་རེད།

　　གང་ཞིག་ཐོབ་པས་ཕྱིར་ན་ཤོར་བའང་ཡོད། ནུབ་ཀྱིས་འགྲོ་སྟངས་དེ་ཡིས་ཏག་ཏག་རྒྱ་བོད་སྤྱི་ཚོགས་དང་མ་འདྲ་བའི་སྐྱོན་ཞིག་བསླང་ཡོད་པ་རེད་དེ། ཛེ་ནོ་ཡི་རྩོད་སྒྲུབ་དང་དེ་མོ་ཁ྄་རི་ཐུས་གཉིས་ཀྱི་གཏད་པའི་དངོས་གཙོའི་རིང་ལུགས་དེ་མཐར་མིའི་རང་དབང་ལ་ཡོངས་སུ་རྒོལ་བའི་རིག་པ་ཞིག་ཏུ་འཕེལ་རྒྱས་སུ་ཕྱིན་པ་དང་། ཁོང་གཉིས་ཀྱི་ཐོག་མའི་བློས་བསླངས་དང་ཐོག་མའི་དུས་ཀྱི་འབྲས་བུ་ནི་ལྷ་མེད་ཀྱི་ལྟ་བ་བསྒྲུབ་རྒྱུ་དེ་ཡིན་མོད། མཐའ་མའི་འབྲས་བུ་ནི་འཕྲུལ་འགུལ་ལུགས་དང་འཕྲུལ་འགུལ་གཏན་ཁེལ་སྨྲ་བའི་ལུགས་སུ་ལྷུང་བ་དེ་རེད།

　　དེ་ཡང་གལ་ཏེ་འཇིག་རྟེན་འདི་ཉིད་ཀྱི་ཡོད་ཚད་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཀྱི་འགུལ་སྐྱོད་དང་དེའི་སྦྱོར་འདུ་འགྱེད་ཐོར་གྱིས་གཏན་ཁེལ་བྱས་ཡོད་པ་ཡིན་ཞིང་། དེ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྩ་བ་ཡིན་ན། རྡོ་སོགས་རྡུལ་གྱི་དབང་གིས་བསྒྱུར་ཡོད་པས་མ་ཟད། སེམས་ལྡན་དག་ཀྱང་རྡུལ་དབང་དུ་འདུག་དགོས་པས། དེ་ན་རང་དབང་གི་རྩ་བ་དེ་མེད་པར་ཆགས་ཡོད་པ་དང་། ཡོད་ཚད་རྡུལ་གྱི་འགུལ་བསྐྱོད་ལྟར་ངེས་པ་ཅན་དུ་ཆགས་ཡོད་པ་རེད།

　　ཡོད་ཚད་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཀྱིས་གྲུབ་པ་ཡིན་ན། ཚོར་བ་དང་བླང་དོར། བསམ་ཚུལ་སོགས་ཀྱང་རྡུལ་གྱིས་དབང་བསྒྱུར་བྱས་པ་ཡིན་དགོས། དེ་མོ་ཁ྄་རི་ཐུས་ཀྱིས་སྨྲས་པ་ལྟར་ན། བླའམ་བདག་ཟེར་བ་དེའང་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཟླུམ་པོའི་གཟུགས་དབྱིབས་ཅན་ཞིག་ཡིན་པ་རེད། དེ་ཟླུམ་པོ་ཡིན་དོན་ནི། ཟླུམ་པོ་ནི་གཟིགས་དབྱིབས་ཐམས་ཅད་ཁྲོད་ཀྱིས་འཛུལ་ཞུགས་ཀྱི་ཡོན་ཏན་ཆེས་ཆེ་བ་དེ་ཡིན་པས་རེད་ཟེར། དཔེར་ན། ང་ཚོས་གཏོར་གཟུགས་སམ་ཟླ་གམ་གཟུགས་ཤིག་བསྒྲིལ་བ་ཡིན་ན། དེ་འགུལ་བསྐྱོད་ཁག་པོ་ཡིན། འོན་ཀྱང་ཟླུམ་པོ་སྤོ་ལོ་ལྟ་བུ་ཞིག་བསྒྲིལ་བཞག་པ་ཡིན་ན། དེ་ཡིས་སྐུལ་ཤུགས་རྒྱུན་མཐུད་ལེགས་པོ་འཁྱོང་ཐུབ་ལ། དེ་བས་ཆ་ནས་གཞན་ལའང་ནུས་ཤུགས་སྤྲོད་སླ་མོ་ཡིན་པ་རེད། དེ་མོ་ཁ྄་རི་ཐུས་ཀྱིས་ཡོན་ཏན་དེའི་ཆ་ནས་བླའམ་བདག་དེ་ཟླུམ་གཟུགས་སུ་འདོད་ཀྱིན་ཡོད་པ་རེད།

　　འདི་ལྟར་རྡུལ་ཕྲ་རབ་སྨྲ་བའི་ལུགས་དེ་འགྲེལ་བཞིན་འགྲེལ་བཞིན་དེ་ལ་སྐྱོན་ཆེན་པོ་ཞིག་ཐོན་བཞིན་ཡོད་པ་རེད། དེ་ནི་ཆ་མེད་དེ་སྒྲ་ཡིས་སྟེང་ནས་ཚུགས་མི་ཚུགས་ཙམ་གྱི་རྩོད་པ་ཙམ་ཞིག་མ་རེད། དེ་ཡང་རྒྱ་གར་གྱི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་སྨྲ་མཁན་གྱི་ཕྱི་ནང་གི་གྲུབ་མཐའ་དག་ལ་ཆ་མེད་ཡིན་ཐུབ་མིན་སྟེང་ནས་རྒོལ་བ་སྤྲད་ཡོད་པ་ནང་བཞིན། གྲྀ་སིའི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་སྨྲ་མཁན་དག་ལའང་སྐྱོན་བརྗོད་གཅིག་མཚུངས་སུ་བྱུང་ཡོད་པ་རེད། འོན་ཀྱང་དེ་ནི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཀྱི་སྐྱོན་ཆེས་ཆེ་བ་དེ་མ་རེད། རྡུལ་ཕྲ་རབ་སྨྲ་བའི་ལུགས་ཀྱི་སྐྱོན་ཆེས་ཆ་བ་དེ་ནི་འཕྲུལ་འགུལ་ལུགས་ཀྱི་ལྟ་བ་དེ་ཡིན་ཏེ། སེམས་སོགས་རྡུལ་གྱིས་གྲུབ་པར་བཤད་པ་དེ་ཡི་རྗེས་དཔག་ནི་སེམས་ལ་རང་དབང་མེད་པ་དང་། ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ངོས་ནས་ཐར་བ་ཁས་མི་ལེན་པ་དང་། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ངོས་ནས་རང་དབང་ལ་རྩ་བ་འཛུགས་ས་མེད་པར་བྱས་པ་དེ་རེད། རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཀྱི་རིང་ལུགས་སུ་མི་དང་སེམས་ཅན་གཞན་དག་ནི་དོན་དམ་དུ་རང་དབང་མེད་པའི་འཕྲུལ་ཆ་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་ཡོད་པ་རེད། དེ་བས། རིགས་པ་འདི་མུ་མཐུད་དུ་དེད་ན། ལས་དབང་ཟེར་བའི་ལྷ་ཡོད་སྨྲ་བའི་ལྟ་བ་དེ་བསྐྱར་གསོ་བྱེད་སྲིད་པ་རེད་ལ། ཨུ་ཐོ་པེན་གྱི་ངེས་པ་སྨྲ་བའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འཇིགས་པ་ཆེན་པོ་འཕེལ་རྒྱུ་དེ་རེད། རྡུལ་ཕྲ་རབ་སྨྲ་བའི་མཁས་པ་གཞན་ཞིག་སྟེ་ཨེ་ཕི་ཁུ་རུས[Epicurus]་ཀྱིས་དེ་འདྲའི་ཡ་ང་བའི་རིགས་པ་ལྡོག་ཆེད། རྡུལ་ཕྲ་རབ་ལ་ལྟོས་བཅས་ཀྱི་རང་བཞིན་སྦྱར་བ་རེད། འོན་ཀྱང་ཁོང་གི་ལེགས་བཅོས་དེ་འཐུས་ཕྱིན་པ་ཞིག་མ་རེད་འདོད།

　　སྐྱོན་ཆེན་པོ་དེ་འདྲ་ཞིག་ཁུར་ནས། ཨེ་སག་་ནེའུ་ཏོན[Isaac Newton]་སྐད་གྲགས་ཆགས་པའི་སྐབས་སུ། རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཀྱི་ལྟ་བ་དེ་ཚན་རིག་གི་གཙོ་རྒྱུགས་སུ་ཆགས་པ་དང་། རེ་ཞིག་ལ་དེ་ཡིས་སུས་ཀྱང་དོགས་སློང་བྱེད་མི་ཐུབ་པའི་ལྟ་བའི་གོ་གནས་བཟུང་བ་རེད། ནེའུ་ཏོན་གྱི་བརྩམས་ཆོས་འོད་རིག་པ་ཞེས་པ་དེར་བྲིས་དོན།

　　ང་རང་གི་འདོད་ཚུལ་ཡིན་ན། ཐོག་མའི་དུས་སུ། ལྷ་ཆེན་གྱིས་དངོས་པོ་དག་སྲ་འཐས་ཅན་གྱི། ལྗིད་དང་ལྡན་པའི། མཁྲེགས་བརྟན་གྱི། རྟོལ་དུ་མེད་པའི། འགུལ་བསྐྱོད་ནུས་པའི་རྡུལ་ཆ་མེད་དུ་བཟོས་ཡོད་སྲིད། །(2)

　　སྐད་ཆ་འདིས་འཕྲུལ་འགུལ་ལུགས་ལ་རྒྱབ་བརྟེན་བཙན་པོ་བཅས་ཡོད་པ་དང་། འཕྲུལ་འགུལ་ལུགས་ཏེ་རིམ་གྱིས་མི་དང་སྤྱི་ཚོགས་དཔྱད་ཞིབ་ཀྱི་ཚད་མར་གྱུར་བ་དང་། དེ་ལས་འཕྲོས་དེ་མིའི་རང་དབང་གི་རྩ་བ། དགོས་པ་སོགས་ལ་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་དགག་པ་དང་ལག་ལེན་གྱི་གཏོར་གཤིག་ཆེན་པོ་ཐེབ་བྱུང་པ་དང་། ཕྱི་ཚུལ་དུ་རྨོངས་དད་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་ལྟ་བ་ལ་ཚན་རིག་གསར་པས་བློ་འབྱེད་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་ནའང་། དོན་དམ་དུ་ལས་དབང་གཏན་ཁེལ་དུ་འདོད་པའི་བསམ་བློ་དེ་སྔར་ལས་ཇེ་ཆེར་ཁྱབ་ཀྱིན་ཡོད་པ་རེད།

　　འདི་ལས་འཕྲོས་པའི་བསམ་བློ་གཅིག་ནི་ལོ་རྒྱུས་དངོས་གཙོ་སྨྲ་བའི་ཐད་ནས་བྱུང་བའི་སྤྱི་ཚོགས་བཙན་བཀོད་ཀྱི་ལས་འགུལ་དེ་རེད། བསམ་བློའི་ཚོད་ལྟ་དེ་འདྲ་ཞིག་གི་དབང་གིས་མི་དུང་ཕྱུར་མང་པོའི་ཚེ་སྲོག་དོན་མེད་དུ་ཤོར་ཡོད་པ་རེད། ། བསམ་བློ་གཞན་ཞིག་ནི་དགེ་སྡིག་གི་རྩ་བ་མེད་པར་འདོད་པའི་རང་ཁེ་རིང་ལུགས་རེད། རིང་ལུགས་ད་སྐབས་ཀྱང་ཡོངས་སུ་ཚར་གཅོད་ཐུབ་མེད་དེ། མཁས་པ་མང་པོས་འདི་ལ་དགག་པ་རབ་དང་རིམ་པ་བྱེད་ཚར་ཡོད་ནའང་། རང་ཁེ་རིང་ལུགས་དེ་དེང་རབས་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་རྩ་བའི་ངན་བསླད་ཅིག་གི་ངོས་ནས་ད་དུང་གའན་བཞིན་ཡོད་པ་རེད། སྤྱིར་ན་རང་ཁེ་བསམ་པ་དེ་ལ་ང་ཚོས་དགག་རྒོལ་བྱེད་དོན་མེད་མོད། ང་ཚོའི་མཐོང་དགོས་པ་ནི། རང་ཁེ་དེ་བཟང་སྤྱོད་དོན་སྙིང་མེད་པར་སྨྲ་བའི་ལྟ་གྲུབ་ཏུ་འཕེལ་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། དེ་ལྟར་ལག་ལེན་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་པའི་ཉེན་ཁ་དེ་རེད།

　　དེ་ནས་ཚན་རིག་པའི་ཁྲོད་ཀྱི་ཁ་ཤས་ཀྱིས་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཀྱི་གཞུང་ལུགས་དང་དེའི་འབྲས་བུ་སུ་འགྱུར་བའི་འཕྲུལ་འགུལ་ལུགས་ལ་བསྐྱར་ཞིབ་བྱེད་མགོ་བརྩམས་པ་དང་། དུས་རབས་ཉི་ཤུའི་ནང་ཐོག་མར་ཨེན་སི་ཐེན[Einstein]་གྱི་ལྟོས་བཅས་སྨྲ་བ་བྱུང་པ་དང་། དེ་ནས་ཀོན་ཊམ་རྣམ་བཞག་བྱུང་པ་རེད། དེ་གཉིས་ཀྱིས་ལྟ་བའི་གཡོ་འགུལ་ཁྲོད་ནས། རྡུལ་ཕྲ་རབ་སྨྲ་བའི་ཆེ་ས་ཡོངས་སུ་ཉམས་མེད་རུང་། ཞིབ་ས་ནས་གནམ་སའི་འགྱུར་བ་བྱུང་ཡོད་པ་དང་། རྡུལ་ཕྲ་རབ་སྟེང་ནས་ཚུགས་པའི་གཟུགས་འདས་ཀྱི་ལྟ་གྲུབ་སྟེ་ཆབ་སྲིད་ལྟ་གྲུབ། བླང་དོར་རིག་པ་སོགས་ཁྲི་ཁ་ནས་ཕྱིར་འཐེན་བྱེད་ཐུབ་ཡོད་པ་རེད།

　　འོན་ཀྱང་། ང་ཚོས་ལོ་རྒྱུས་ལ་ཕྱིར་མིག་ལྟ་སྐབས། དེ་མོ་ཁ྄་རི་ཐུས་དང་ཁོང་གི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཀྱི་རིང་ལུགས་དེས་ལོ་རྒྱུས་ལ་དྲང་ཕྱོགས་ཀྱི་ནུས་པ་རླབས་པོ་ཆེ་ཐོན་ཡོད་པ་ནི་ཁས་ལེན་ཐུབ་པ་ཞིག་རེད་ལ། ནག་ཉེས་ཡོད་ཚད་སྔ་མོའི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་སྨྲ་བའི་ལྟ་བ་ཞིག་ལ་འགེལ་དོན་ཡང་རྦད་ནས་མེད། གཏམ་རྒྱུད་གཅིག་ཏུ། ཁོ་རང་གྲྀ་སའི་གྲོང་ཁྱེར་ཆེན་པོ་ཨེ་ཐེན་ལ་འབྱོར་སྐབས། སུས་ཀྱང་ཁོ་རང་ངོ་མ་ཤེས་པའི་གནས་ཚུལ་བྱུང་ཡོད་པ་རེད། ཡིན་ནའང་། ལོ་ཉིས་སྟོང་གི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་བསགས་འཕྲོ་ཡིན་པའི་དེ་རིང་འཛམ་གླིང་འདི་ལ་མཚོན་ན། ཁོང་གི་ལྟ་གྲུབ་དང་ཁོང་གི་མཚན་བཟང་ནག་བསུབ་དང་བོར་བརླག་བྱས་མེད་དེ། དུས་དེ་རིང་འདིར། མི་ཚོས་ཁོང་གི་མཚན་གྱིས་བོས་ནས་བགྲོ་གླེང་དང་བསྟོད་བསྔགས་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་པ་ཐེངས་གཅིག་གཉིས་མ་རེད།

ལུང་ཁུངས།

　　(1)དུམ་བུ་འདི《ཕྱི་ནང་གི་ལྟ་སྒོམ་ཐོག་རྒྱལ་ཡོངས་འཕགས་བོད་མཁས་པའི་བགྲོ་གླེང་ཆེན་མོའི་སྐབས་ཀྱི་དཔྱད་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས》(དགའ་ལྡན་ཤར་བྱང་སློབ་གཉེར་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་༢༠༡༩་ལོར)་ཞེས་པ་དེའི་ནང་བསྡུས་ཡོད་པའི་དཀའ་ཆེན་བསྟན་འཛིན་སྐལ་ལྡན་གྱི་གསུངས《མདོ་སྡེ་པའི་འདོད་ཚུལ་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་སྐོར》ཞེས་པ་ལས་དྲངས་ཤིང་བཀོད་པ་ཡིན།

　　(2) དུམ་བུ་འདི་ལེའུ་ཆིང་ཧྭ་ཡིས་བརྩམས་པའི་དཔྱད་རྩོམ《འཕྲུལ་འགུལ་ལུགས་ཀྱི་རང་བྱུང་ལྟ་བའི་ཚད་བཀག》ཅེས་པ་ལས་ཡང་འདྲེན་བྱས་ཤིང་བསྒྱུར་བ་ཡིན།

　　刘庆华, 《论机械论自然观的局限性》(2010).

གཞི་བཅོལ་ས།

　　1.ཐེ་ལྱེའི་བརྩམས་ཆོས《ནུབ་ཕྱོགས་ལྟ་གྲུབ་ལོ་རྒྱུས》རྒྱ་ནག་བསྒྱུར་མ།

　　[美] 弗兰克·梯利,《西方哲学史》(光明日报出版社, 2014).

　　2 ཝེ་སད་ཧྥོལ་གྱི་དེབ《དེང་རབས་ཙན་རིག་གི་སྒྲིག་བཞེངས》ཞེས་པའི་དེབ་ཀྱི་རྒྱ་ནག་བསྒྱུར་མ།

　　[英]韦斯特福尔, 《近代科学的建构:机械论与力学》(复旦大学出版社, 2000).

　　རྩོམ་སྒྲིག་པ། གངས་དགའ།

རྩོམ་ཁུངས། ངེད་དྲ་བ།