ཡོངས་གྲགས་ལ་རྒྱལ་པོ་ཤཱ་ཛྷང་སྐབས་ཀྱི་མུ་གྷལ་བའི་སྟོབས་འབྱོར་དང་བཟོ་རིག་ལག་རྩལ་ནི་འཇིག་རྟེན་ན་འགྲན་ཟླ་མེད་པའི་སོན་ཅིང་། དེའི་ཚབ་མཚོན་དུ་ཏཱ་ཇི་མཱལ་བང་སོ་དང་། མུ་ཏིག་ཆོས་ཁང་། རྨ་བྱའི་གསེར་ཁྲི་རྣམས་འཇོག་པ་ལས་ངས་འདིར་ཁྲི་དེའི་སྐོར་ཝེ་ཁི་ཕེ་ཌི་ཡ་རིག་མཛོད་ཆེན་ཆེན་མོར་ Wikipedia, གཞི་བཅོལ་ཏེ་ངོ་སྤྲོད་མདོ་ཙམ་བྱ་བར་འདོད། དེ་ལ་པར་ཤི་ཡའི་སྐད་དུ་ཏག་ཋེ་ཋཱ་ཝུ་སི་( Takht-e Tavus, تخت طاووس )རྨ་བྱའི་ཁྲི་ཞེས་འབོད། གང་ཡིན་ཟེར་ན། བཞུགས་ཁྲི་དེའི་སྟེང་ཕྱོགས་རྒྱབ་ངོས་སུ་ཨིནྡྲ་ནཱི་ལ་དང་། མར་གད། པདྨ་རཱ་ག མུ་ཏིག་སོགས་ཀྱིས་ལེགས་པར་བརྒྱན་པའི་རྨ་བྱས་སྒྲོ་གུར་ཕུབ་པའི་སྣང་བརྙན་དངོས་གནས་ལྟ་བས་ཆོག་མི་ཤེས་པ་ཆ་གཅིག་བཀོད་ཡོད་པས་ཡིན། བཙན་པོ་ཤཱ་ཛྙང་གི་ཆེད་ཁྲི་དེ་དུས་རབས་བཅུ་བདུན་པའི་སྟོད་ཀྱི་ཆར་ལོ་ངོ་བདུན་རིང་འདོད་པ་ལྟར་དུ་བཟོ་སྐྲུན་བྱས་པས། འདི་འདྲ་བ་ས་སྟེང་གི་རྒྱལ་པོ་སུ་ལའང་མེད་ཅིང་མུ་གྷལ་བའི་ངོ་མཚར་ཅན་གྱི་བཞུགས་ཁྲི་གཅིག་པུར་བསྒྲགས། འཛམ་གླིང་ན་མིང་དུ་གྲགས་པའི་རྡོ་རྗེ་ཕ་ལམ་ཁོ་ཨེ་ནཽར་ Koh-i-noor, ཞེས་པ་དེ་ཡང་སྔོན་ཆད་ཁྲི་དེའི་ཕྲ་རྒྱན་ཡིན་ཅིང་། ཁྲི་དེ་རྒྱ་གར་ན་ཡོད་དུས་རྒྱལ་ས་དིལླིར་མུ་གྷལ་གོང་མའི་ཕོ་བྲང་གི་ཚོམས་ཆེན་དུ་བཙུགས་ཡོད་ཀྱང་། 1739 ལོར་པར་ཤི་ཡའི་མངའ་བདག་ནེ་ཌེར་ཤཱས་ཁྲི་དེ་ཧམ་བཟུང་བྱས་པར་བརྟེན་ཁྲི་དེ་ཨི་རན་གྱི་དབང་སྒྱུར་བའི་མཚོན་རྟགས་སུ་བདམས། 1738 ལོ་སྟེ་རིག་གནས་དང་རོལ་མོ་སོགས་སྒྱུ་རྩལ་མཁས་པའི་མུ་གྷལ་གོང་མ་མུ་ཧམ་མཌ་ཤཱས་སྲིད་བཟུང་སྐབས་ཨི་རན་གྱི་ཀླ་ཀློའི་རྒྱལ་པོ་ནེ་ཌེར་ཤཱ་ཡིས་མུ་གྷལ་རྒྱལ་ཁམས་ནང་བཙན་འཛུལ་བྱས་པ་དང་། 1739 ལོར་ཕྱིར་ལོག་སྐབས་རྨ་བྱའི་གསེར་ཁྲི་ངོ་མ་གཙོ་བྱས་པའི་འཕྲོག་བཅོམ་བྱས་པའི་རྩ་ཆེའི་དངོས་ཟོང་ཕོན་ཆེན་པོ་པར་ཤི་ཡ་འམ་ཨི་རན་ལ་དབོར་བ་( བརྐུ་འཁྱེར་ཡང་ཟེར་ ) དེས་རྒྱ་གར་བའི་རྒྱུ་ནོར་དང་དངུལ་གྱི་ཐད་གསབ་དཀའ་བའི་གྱོང་གུན་ཕོག 1747 ལོར་ནེ་ཌེར་ཤཱ་ལྐོག་གསོད་དོན་རྐྱེན་བྱུང་ཞིང་ཟིང་འཁྲུག་ལངས་སྐབས་རྨ་བྱའི་གསེར་ཁྲི་ངོ་མ་དེ་ཡལ་བར་གྱུར་པས། ཕྱིས་སུ་སུ་ཞིག་གིས་བརྐུས་པའམ་དུམ་བུར་གསིལ་ཏེ་ཨམ་ཕྲག་ནང་བསྡུས་པ་སོགས་གང་ཡིན་མགོ་མ་ཚོད་པར་ད་ལྟའི་བར་དུ་ལྷག དཀྲོག་གཏམ་ཡིན་ནམ་ཆ་མ་འཚལ་ཡང་སྐབས་དེ་ཤེད་དུ་ཁྲི་དེ་ཨ་རབ་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་ཨོ་ཋོ་མཱན་སུལ་ཏཱན་ལ་ཕུལ་བའི་བཤད་སྒྲོས་ཤིག་བྱུང་། གང་ལྟར་རྗེས་མར་ཨི་རན་གྱི་ནཱ་ཌེ་རི་སྟེ་ Naderi throne, ཁྲི་དཀོན་པོ་དང་། ཉི་མའི་ཁྲི་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་རྨ་བྱའི་གསེར་ཁྲི་ལ་དཔེ་བལྟས་ནས་བཟོས་པས་ཕྲ་རྒྱན་སྤྲས་སྟངས་དང་རི་མོ་འཐེན་ཚུལ་བཅས་ལ་མུ་གྷལ་བའི་ཁྲི་སྤྱི་དང་ལྷག་པར་རྨ་བྱའི་ཁྲིའི་བཟོ་ལུགས་ཀྱི་ཤན་ཟབ་མོ་ཞུགས་པས་ནོར་སོ་ཆེ་བའི་ཚད་དུ་ཡོད་སྟབས། རྨ་བྱའི་ཁྲི་བཤིག་པའི་དུམ་བུ་རེ་ཁྲི་དེ་དག་གི་རྒྱུ་ཆར་བཀོལ་བའང་སྲིད་ཅེས་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་དག་གིས་དྭོགས་པ་བསླངས་མྱོང་། 1665 ལོར་ཧྥ་རན་སིའི་ཕྲ་རྒྱན་བཟོ་བོ་ཋ་ཝེར་ནིར་ Tavernier, དིལླིར་ཡུལ་སྐོར་དུ་སླེབས་དུས་སུ་བྲིས་པའི་རྨ་བྱའི་གསེར་ཁྲིའི་རི་མོ་དེར་བལྟས་ན་ཉལ་ཁྲི་ཞིག་གི་བཟོ་ལྟ་དང་འདྲ་སེ་བ་ཡིན་ལ། འབབ་སྟེགས་ཀྱི་མཐོ་ཚད་ལ་ཧྥེ་ཁྲི་དྲུག་ 6,ft,དང་། ཞེང་ལ་ཧྥེ་ཁྲི་བཞི་ 4,ft,། རྒྱབ་རྟེན་གསེར་གྱི་རྐང་བ་བཞི་གར་ཨིན་ཆི་ཉི་ཤུ་རེ་ 20,inches,། རྒྱ་སེ་མེ་ཏོག་རིས་ཅན་གྱི་ཀ་བ་བཅུ་གཉིས་ལ་པདྨ་རཱ་ག་དང་། མར་གད། ཕ་ལམ་སོགས་ཀྱི་ཕྲ་རྒྱན་མཛེས་པར་བཏབ་པའི་ཐོག་མུ་ཏིག་དང་པད་རག་གིས་གཙོས་པའི་ནོར་བུ་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་ཕྱི་ནང་གཉིས་ཀ་སྤུད་པའི་གནམ་ཡོལ་དང་བཅས་སྣང་། ཕོ་བྲང་གི་སྤྱི་གཉེར་བའི་བཀོད་འདོམས་དང་ལྟ་རྟོག་འོག་རིན་ཐང་བྲལ་བའི་གཅེས་ནོར་དེའི་རྒྱུ་ཆ་ལ་རྒྱལ་པོའི་བང་མཛོད་ནས་གསེར་བཙོ་མ་སྤྱི་རྒྱ་ཆིག་སྟོང་བརྒྱ་དང་ལྔ་བཅུའི་ 1150.kg, ཁར། པདྨ་རཱ་ག་དང་། རྡོ་རྗེ་ཕ་ལམ། མུ་ཏིག མར་གད་སོགས་བསྡོམས་པའི་ལྗིད་ཚད་ལ་སྤྱི་རྒྱ་གཉིས་བརྒྱ་དང་སུམ་ཅུ་ 230.kg, སྦྱར་བར་གྲགས། དེས་མ་ཚད་ཟུར་ནས་དངུལ་གྱི་ཐེམ་སྐས་ཤིག་ཀྱང་ཡོད་རབས་འདུག གོང་ཚད་རོབ་རྩིས་བྱས་ན་སྐབས་དེའི་ཧིན་སྒོར་བྱེ་བ་བཞི་ནས་དུང་ཕྱུར་གཅིག་བར་གནས་ཟེར། འདིའི་སྐོར་ཨ་མདོ་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་ཐིག་ཕྲེང་འགའ་བྲིས་པ་གཏམ་རྒྱུད་གསེར་ཐང་དུ་གསལ།

རྩོམ་ཁུངས། ངེད་དྲ་བ།