བདུན་པ།  སྟག་འབུམ་རྒྱལ་གྱི་སྒྲུང་གཏམ་གསར་རྩོམ་ཁྲོད་ཀྱི་མི་འདང་སའི་གནད།   
  གཅིག   གཏིང་ཟབ་ས་དང་རྒྱ་ཆེ་ས་ནས་མི་སྣའི་གཤིས་ཀ་འབྲི་བ་ཉུང་ཞིང་། གཤིས་ཀ་འབྲི་བ་ཐར་ཐོར་ཡོད་ཀྱང་ཆིག་རྐྱང་ཙམ་ལས་གྱ་ནོམ་ཕུན་ཚོགས་ཀྱི་གཤིས་ཀ་འབྲི་བ་ཉུང་བ།       
  “རྩོམ་རིག་གི་སྣང་བརྙན་གྱི་ཆ་ནས་བལྟས་ན། རྩོམ་ལུས་མི་འདྲ་བའི་རྩོམ་ཆོས་ལས་མངོན་པའི་སྣང་བརྙན་དག་ནི་ཚབ་མཚོན་རང་བཞིན་ཆེར་མེད་པའམ་ཤུགས་བསྟན་གྱི་མཚོན་བྱ་གཏིང་མི་ཟབ་པར་མི་དང་དེའི་འཚོ་སྡོད།   བྱ་དངོས་ཀྱི་གནས་སྟངས་སོགས་མཚོན་པའམ་ཕྱིའི་སྣང་ཚུལ་ཙམ་གྱི་རིམ་པ་ན་ལུས་ཤིང་། ངོ་བོ་དང་རང་བཞིན། ངང་གཤིས་སོགས་རྩ་བའི་ཆ་དེ་མཚོན་ཐུབ་པའི་དོན་སྙིང་གིས་ཕྱུག་པའི་སྣང་བརྙན་ནི་བགྲང་དཀའ་བའི་ཚད་དུ་ཡོད”【81】ཅེས་པ་ལྟར། བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་མང་པོ་ཞིག་ལ་ཆ་མཚོན་ན་མི་སྣའི་གཤིས་ཀ་འབྲི་བ་དང་། འཚོ་བའི་བརྙན་རིས་མཚོན་པ་སོགས་ཀྱི་སྣང་ཚུལ་ཡོད་ཀྱང་ཁོ་ཚོས་གཏིང་ཟབ་ས་དང་རྒྱ་ཆེ་ས་ཞིག  ཚད་མཐོ་ས་ཞིག་ནས་འཚོ་བའི་ནང་སྙིང་མཚོན་པ་མི་འདང་བར་འཚོ་བའི་སྣང་ཚུལ་ཙམ་དང་ཕྱི་ཤུན་ཙམ་བསྔོག་འདོན་བྱེད་པ་ལས་གྱ་ནོམ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་འཚོ་བ་དང་མི་སྣའི་གཤིས་ཀ་འབྲི་བ་མི་འདང་ལ། གཤིས་ཀ་འབྲི་བ་ཐར་ཐོར་ཡོད་ཀྱང་གཤིས་ཀ་ཆིག་རྐྱང་བ་ཙམ་ལས་ཟབ་རྒྱས་ཕུན་ཚོགས་ཤིག་འབྲི་བཞེངས་བྱེད་པའི་ཐད་ད་དུང་མི་འདང་བར་འདུག སྟག་འབུམ་རྒྱལ་ལ་ཆ་མཚོན་ནས་བཤད་ཀྱང་གཅིག་འདྲ་ཡིན་ཏེ། དཔེར་ན་ཁོའི་སྒྲུང་རིང་《ལྷིང་འཇགས་ཀྱི་རྩྭ་ཐང》ཞེས་པ་ལྟ་བུར་མཚོན་ན། མི་སྣ་གཙོ་བོ་དབང་ལྡན་རྡོ་རྗེའི་འཚོ་བའི་བརྒྱུད་རིམ་འཐུས་ཚང་ཅན་ཞིག་གཏམ་རྒྱུད་ཀྱི་རྣམ་པར་སྦྱར་  ནས་བྲིས་ཡོད་པ་ཡིན་ཡང་བྱུང་རིམ་གྱི་ཁྲོད་དུ་ཁོའི་གཤིས་ཀའི་ཁྱད་ཆོས་དག་ནུབ་ཡོད་ལ། དེ་མིན《ཁ་བ་མེད་པའི་དགུན་ཁ》ཞེས་པའི་ནང་དུ་མི་སྣ་གཙོ་བོའི་གྲས་ཁྱི་ཕྲུག་ཐར་ནི་སྒྲུང་གི་སྟོད་ཆར་མི་རང་ཚུགས་མེད་པ་དང་། ཁྲེལ་མེད་ལུང་མེད་ཅིག་ཏུ་བྲིས་ཡོད་ཀྱང་སྒྲུང་གི་སྨད་ཆར་ཁོའི་གཤིས་ཀའི་ཁྱད་ཆོས་དེ་བྱུང་རིམ་གྱི་ཁྲོད་དུ་ནུབ་ནས་ཡལ་བར་དོར་ཡོད། དེ་མིན《ཧཱ་པ་གསོས་པའི་ཟིན་བྲིས》ཞེས་པའི་ནང་དུ་ཁོས་ཧཱ་པའི་གཤིས་ཀའི་ཁྱད་ཆོས་དེ་འབྲི་བའི་ཕྱོགས་སུ་འབད་པ་ལྷུར་དུ་བླངས་ཡོད་ཀྱང་ཁོའི་གཤིས་ཀ་དེ་ནི་གཤིས་ཀ་ཆིག་རྐྱང་བའི་རྣམ་པ་ཙམ་ལས་གྱ་ནོམ་ཕུན་སུམ་  ཚོགས་པ་ཞིག་ཏུ་ཞིབ་འབྲི་ཐུབ་མེད།  དེ་ཡང་བོད་ཀྱི་དེང་རབས་བརྩམས་སྒྲུང་ཁྲོད་དུ་མི་སྣའི་གཤིས་ཀ་བྲིས་པ་ལེགས་ལ་གཤིས་ཀ་གྱ་ནོམ་ཕུན་ཚོགས་ཅན་ཞིག་ཡོད་པ་ནི《ར་ལོ》རེད། གལ་ཏེ་ལུའུ་ཞུན་གྱི་ཨ་Qགྱི་སྣང་བརྙན་ལས་རྒྱ་མི་རིགས་ཀྱི་གཤིས་ཀ་གསལ་མཚོན་བྱེད་ནུས་ཞེ་ན། ར་ལོས་བོད་མིའི་སྣང་བརྙན་གསལ་སྟོན་བྱེད་ཐུབ་ཅེས་ཁོ་བོས་སྨྲ་བར་སྤོབས། དེ་མ་གཏོགས་བརྩམས་ཆོས་ཕལ་མོ་ཆེར་མི་སྣའི་གཤིས་ཀ་བྲིསཔ་མི་འདང་ལ།       གཤིས་ཀ་བྲིས་པ་ཐར་ཐོར་ཡོད་ཀྱང་དེ་དག་ཀྱང་ཡང་ན་བྱུང་རིམ་གྱི་ཁྲོད་དུ་ནུབ་ནས་མི་སྣང་བར་གྱུར་ལ། ཡང་ན་གཤིས་ཀ་ཆིག་རྐྱང་བའི་རྣམ་པ་མང་བ་རེད།  ལེ་སིན་གྱིས།“གཤིས་ཀ་དང་འབྲེལ་བ་མེད་པ་དེ་ཐམས་ཅད་རྩོམ་པ་པོས་ཡལ་བར་བོར་བས་ཆོག  རྩོམ་པ་པོ་ཞིག་ལ་མཚོན་ན། གཤིས་ཀ་ཁོ་ན་ནི་བླ་མེད་མཆོག་གྱུར་ཡིན་ལ། གཤིས་ཀར་ཤུགས་སྣོན་མཛད་པ་དང་། མངོན་གསལ་ཅན་གྱི་གཤིས་ཀ་མཚོན་རྒྱུ་ནི་མི་སྣའི་ཁྱད་ཆོས་འཛིན་པའི་གོ་རིམ་ཁྲོད་དུ་རྩོམ་པ་ པོས་ཤུགས་ཆེན་པོས་སྨྱུག་ཁ་ཆེས་ཆེར་བཀོལ་དགོས་པའི་གནས་ཡིན”【82】ཅེས་པ་ལྟར། མི་སྣའི་གཤིས་ཀ་འབྲི་བཞེངས་བྱ་རྒྱུ་ནི་ཤིན་ཏུ་ནས་གལ་འགངས་ཆེ་བ་ཡིན། སྤྱིར་བརྩམས་སྒྲུང་འཕེལ་རིམ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ལ་བལྟས་ན་བྱུང་རིམ་གཙོར་འཛིན་པ་དང་གཤིས་ཀ་གཙོར་འཛིན་པ། སེམས་ཁམས་ཞིབའབྲི་གཙོར་བཟུང་བའི་བརྒྱུད་རིམ་གསུམ་དུ་ཡོད་པར་བཤད་པས།  སྟག་འབུམ་རྒྱལ་གྱི་བརྩམས་སྒྲུང་ཕལ་ཆེ་བ་ད་དུང་བྱུང་རིམ་གཙོར་འཛིན་པའི་བརྒྱུད་རིམ་དེའི་ངོས་ན་ཡོད་སྙམ།     
   གཉིས།   བརྩམས་ཆོས་མང་པོར་སྐྱོ་གར་གྱི་གནས་དུ་མ་འགྲེམས་སྟོན་བྱས་ཡོད་ཀྱང་སྐྱོ་གར་གྱི་སྙིང་སྟོབས་ཆེས་ཆེར་མེད་པ།    
  དེ་ཡང“སྒྲུང་གཏམ་ཞིག་ལ་ཆ་མཚོན་ན། མི་སྣ་འབྲི་བཞེངས་བྱེད་པ་ལ་རིགས་གཉིས་ཡོད་དེ། གཅིག་ནི་མི་སྣའི་རང་གཤིས་སྒྲུབ་བཞེངས་བྱེད་པ་དང་། ཅིག་ཤོས་ནི་མི་སྣའི་ལས་དབང་བཀོད་སྒྲིག་བྱེད་པ་དེ་ཡིན”【83】ཅེས་པ་ལྟར།   སྟག་འབུམ་རྒྱལ་གྱི་བརྩམས་སྒྲུང་ལའང་གོང་གི་མི་སྣ་སྒྲུབ་བཞེངས་བྱེད་པའི་རིགས་གཉིས་ཀ་ཡོད་པ་རེད། ཁོའི་མི་སྣའི་ལས་དབང་གི་གཏམ་རྒྱུད་བརྗོད་པ་གཙོར་བཟུང་བའི་བརྩམས་སྒྲུང་མང་པོ་ཞིག་གི་ནང་དུ་མི་སྣའི་སྐྱོ་གར་གྱི་གནས་དུ་མ་འགྲེམས་སྟོན་བྱས་ཡོད་པ་དཔེར་ན《རྒུད》དང་《སྡུག་གི་ལོ་མ་ཆང་གིས་བངས་པ་མིན》《ཉི་མ་ནུབ་རིར་ཡོལ་དུས》《ལྷིང་འཇགས་ཀྱི་རྩྭ་ཐང》ལ་སོགས་པའི་བརྩམས་ཆོས་མང་པོ་ཞིག་གི་ནང་དུ་སྐྱོ་གར་གྱི་གནས་དུ་མ་བྲིས་ཡོད་པ་རེད། འོན་ཀྱང་། བརྩམས་ཆོས་མང་པོ་ཞིག་གི་ནང་དུ་རྩོམ་པ་པོས་སྐྱོ་གར་གྱི་གནས་མང་པོ་ཞིག་འགྲེམས་སྟོན་བྱས་པ་ཙམ་ལས་སྐྱོ་གར་གྱི་སྙིང་སྟོབས《悲剧精神》བྲིས་པ་ཉུང་བས། རྩོམ་གྱི་མཛེས་རྟོག་གི་མཁའ་དབུགས་ཇེ་ཆུང་དུ་བཏང་ཡོད། མི་སྣ་དེ་དག་ཕལ་ཆེ་བ་གཞན་བསྟུན་གྱི་བསམ་བློ་ཤུགས་ཆེའམ་ཡང་ན་མི་བུ་རང་ཉིད་ཀྱི་ཁེ་དབང་ལ་བརྩོན་ལེན་བྱས་ནས་རྒོག་འགོལ་བྱེད་པའི་སྙིང་སྟོབས་མེད་པ་རེད། དེ་ཡང་རེད་དེ།“ཚད་མཐོ་ས་ཞིག་ནས་བལྟས་ན། མིའི་རིགས་སམ་མི་རིགས་ཀྱི་མིག་མདུན་དུ་གདམ་ཆོག་པའི་ལམ་བུ་གཉིས་ཁོ་ན་ལས་མེད་དེ། གཅིག་ནི་རང་གི་དངོས་ཡོད་འཚོ་སྡོད་ཀྱི་ངོ་བོར་གྲུབ་པའི་མི་ཚེའི་སྐྱོ་གར་ལ་གཡོལ་ཞིང་རྒྱབ་ཀྱིས་ཕྱོགས་ཏེ་ཆོས་ལུགས་གང་རུང་ལ་སྐྱབས་བཅོལ་ཞིང་ཚེ་ཕྱི་མ་བདེ་བར་རེ་སྙེགས་བྱེད་པ་དང་། གཅིག་ནི་སྒྱུ་རྩལ་དང་མཚན་ཉིད་རིག་པའི་འཚོལ་སྙེག་ལ་བརྟེན་ནས་འཚོ་སྡོད་ཀྱི་ངོ་བོར་ངེས་རྟོགས་གཏིང་ཟབ་བྱེད་པ་དང་། བློ་གཤོག་ཆེན་པོས་མི་ཚེ་དང་ཚེ་སྲོག་གི་དོན་སྙིང་བརྩོན་ལེན་བྱེད་པ་ཡིན”【84】ཅེས་པ་ལྟར་ཡིན་ཞིང་། དེའི་ཁྲོད་ནས་རྗེས་མ་དེར་སྐྱོ་གར་གྱི་སྙིང་སྟོབས་ལྡན་ཞིང་མཛེས་རྟོག་གི་ཁྱད་ཆོས་ཆེན་པོ་ལྡན་ཡོད་ལ། སྔ་མ་དེར་སྐྱོ་གར་གྱི་སྙིང་སྟོབས་མེད་པར་ཐམས་ཅད་གཞན་བསྟུན་ཏེ་ལས་དབང་ངམ་གཞན་གྱི་གང་ཟེར་ལ་མགོ་སྒུར་བ་ལས། རང་ཉིད་ཀྱི་ལས་དབང་དེ་རང་ཉིད་ཀྱི་ལག་ཟུང་ལ་བརྟེན་ནས་ཁ་ལོ་བསྒྱུར་དགོས་པའི་གཏན་ཚིགས་ཤིག་ཤེས་ཀྱིན་མེད་པ་རེད།
  གསུམ།   མི་སྣའི་བར་རྣོ་ངར་ཅན་གྱི་འགལ་བ་ལྟག་སྤྲོད་དུ་བཀོད་པ་ཉུང་བ།
  “སྒྲུང་གཏམ་འབྲི་སྐབས་རྩོམ་པ་པོ་ལ་འབྲི་ཐབས་མི་འདྲ་བ་རེ་ཡོད་མོད། འོན་ཀྱང་འགལ་ཟླ་འདོན་རྒྱུ་དེ་སྒྲུང་གཏམ་གྱི་མཚོན་ཐབས་གཙོ་བོ་ཞིག་གམ་མེད་དུ་མི་རུང་བ་ཞིག་ཡིན”【85】ཅེས་གསུངས་པ་ལྟར། སྒྲུང་གཏམ་ནང་འགལ་ཟླ་ཞིབ་འབྲི་བྱེད་རྒྱུ་ནི་གལ་འགངས་ཆེ་བ་ཞིག་ཡིན་ཏེ། སྟག་འབུམ་རྒྱལ་གྱི་བརྩམས་སྒྲུང་ཁྲོད་དུའང་མི་སྣའི་བར་གྱི་འགལ་བ་ཞིབ་འབྲི་བྱས་ཡོད་པ་དཔེར་ན་མི་གཤིས་དང་ཚུལ་འཆོས་མི་གཤིས་བར་གྱི་འགལ་བ་དང་། དངོས་ཡོད་དང་ཕུགས་བསམ་བར་གྱི་འགལ་བ། སྡེ་དཔོན་དང་མང་ཚོགས་བར་གྱི་འགལ་བ། མི་ཆོས་ཀུན་སྤྱོད་དང་ལོ་རྒྱུས་འཕེལ་རྒྱས་བར་གྱི་འགལ་བ། མི་བུའི་ཁེ་དབང་དང་སྲོལ་རྒྱུན་གོམས་སྲོལ་ངན་པའི་བར་གྱི་འགལ་བ། རྒྱུ་ནོར་དང་ཁེ་དབང་གི་སླད་དུ་ཕུ་ནུ་ཕན་ཚུན་བར་ནང་དམེའི་ལས་ལ་འཇུག་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འགལ་བ། མི་བུའི་ནང་སེམས་ཀྱི་འགལ་བ། དུས་སྐབས་གསར་རྙིང་བར་གྱི་མི་སྣའི་འགལ་བ་སོགས་འགལ་བའི་གནས་དུ་མ་ཡོད་པ་ཁོའི་བརྩམས་སྒྲུང་དག་ལས་ཤེས་ཐུབ། འོན་ཀྱང་ཁོའི་བརྩམས་སྒྲུང་ནང་འགལ་བའི་གནས་ཞིབ་འབྲི་བྱས་ཡོད་ཀྱང་འགལ་བ་དག་ལ་རྣོ་ངར་གྱི་རང་བཞིན་ཆེན་པོ་ལྡན་མེད་ལ། འགལ་བ་ལྟག་སྤྲོད་དུ་བཀོད་པ་ཉུང་བས། འགལ་བ་དེ་གཏིང་ཟབ་ས་དང་ཚད་མཐོ་ས་ཞིག་ནས་ཞིབ་འབྲི་བྱས་པ་མི་འདང་ལ། འགལ་བ་ཡོད་ཀྱང་དེའི་ནང་སྙིང་སྔོག་འདོན་བྱ་ཐུབ་མེད་པར།  ཕྱིའི་སྣང་ཚུལ་ཙམ་ཞིག་ཚུར་སྣང་བྱས་པ་ཙམ་མོ། དཔེར་ན《ཉིན་གཅིག་གི་ཆོ་འཕྲུལ》ནང་དུ་གཡང་འབུམ་གྱི་མི་ཚེ་གཅིག་གི་ལོ་རྒྱུས་དེ་ཉིན་གཅིག་གི་དུས་ཚོད་ནང་བསྡུས་ནས་རང་མི་རིགས་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱས་མེད་པའི་བསྐྱར་ཟློས་ཀྱི་རྣམ་པ་དེ་ཞིབ་འབྲི་བྱས་པས།དེའི་བར་ན་འགལ་བ་ཞིག་ཡོད་ཀྱང་རྩོམ་པ་པོས་ཕྱི་ངོས་ཀྱི་སྣང་ཚུལ་ལས་བརྒལ་ཏེ་རྒྱ་ཆེ་ས་ ཞིག་ནས་དེ་འདྲའི་སྣང་ཚུལ་ཐོན་པའི་སྤྱི་ཚོགས་སམ་མི་བུ་སྒེར་གྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་གང་ཡིན་ལ་གསལ་བཤད་བྱ་རྒྱུ་མི་འདང་། 《ཧཱ་པ་གསོས་པའི་ཟིན་བྲིས》ཞེས་པའི་ནང་ངོ་དགའ་སྤྲེལ་ལད་ལ་བློ་ཁ་ཕྱོགས་ཤིང་དྲིན་ཆེན་དྲིན་ལ་མི་སེམས་པའི་མི་སྣའི་མཚོན་བྱེད་ཧཱ་པ་དང་བདག་པོ་ལ་སྙིང་ཉེ་གཞུང་དྲང་ཅན་གྱི་འབྲོག་ཁྱི་གཉིས་ཀྱི་བར་ལ་འགལ་བ་ཞིག་ཡོད་དེ། བློ་དཀར་གཞུང་དྲང་གི་མི་སྣའི་མཚོན་བྱེད་འབྲོག་ཁྱི་དེ་མཐར་བདག་པོའི་ལེ་འདའ་ཁོ་ན་བྱེད་ཡུལ་དུ་གྱུར་བ་མ་ཟད། ཐ་ན་ཧཱ་པ་ལྟ་བུའི་ཐ་ཤལ་མི་སྣ་དག་གི་བཟའ་བྱའི་ཡུལ་དུ་གྱུར་བ་དང་།  ཧཱ་པ་ལྟ་བུའི་མི་སྣ་དག་ལ་བདག་པོའི་བསྟོད་པ་དང་བྱམས་པ་བྱེད་ཡུལ་དུ་གྱུར་ལ། ཁོའི་རང་དོན་ཀྱང་དོན་ཐོག་ཏུ་འཁྱོལ་བཞིན་ཡོད་པ་རེད། དེ་གཉིས་པོའི་བར་ན་འགལ་བ་ཞིག་ཡོད་ཀྱང་རྩོམ་པ་པོས་འགལ་བ་དེ་རྩོམ་ནང་ཞིབ་འབྲི་ཅུང་ཟད་བྱས་པ་ཙམ་ལས། དེ་འདྲའི་སྣང་ཚུལ་ཐོན་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ལ་གསལ་བཤད་བྱ་རྒྱུ་མི་འདང་། སྒྲུང་རིང་《ལྷིང་འཇགས་ཀྱི་རྩྭ་ཐང》གི་ནང་དུ་མི་སྣ་གཙོ་བོ་དབང་ལྡན་རྡོ་རྗེ་དང་སྒྲོལ་མ་དཀར་མོ་གཉིས་ཀྱི་བར་དུ་བརྩེ་དུང་ཞོ་ལྟར་ཆགས་ཀྱང་མཐར་མཉམ་འདུག་མཉམ་གཤིབ་བྱེད་མི་ཐུབ་པའི་སྐྱོ་གར་གྱི་གནས་ཚུལ་ཞིག་བྲིས་ནས། ཁོ་གཉིས་བར་གྱི་བརྩེ་དུང་གི་འགལ་བ་ཞིག་ཆགས་ཡོད་ཀྱང་རྩོམ་པ་པོས་ཁོ་གཉིས་ལྷན་དུ་འདུག་མི་ཐུབ་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་གཙོ་བོ་སྟེ་ཕན་ཚུན་བར་སྙིང་གཏམ་ལྷུག་པོ་ཞིག་བྱེད་མ་ཐུབ་པས་ལན་པ་བསྟན་ཡང་རྒྱུ་རྐྱེན་དེ་རྩོམ་པ་པོས་གཏིང་ཟབ་ས་ཞིག་ནས་འབྲི་ཐུབ་མེད་ལ།  དེའི་ཐད་ལ་གསལ་བཤད་བྱ་རྒྱུ་མི་འདང་། དེ་མིན་སྒྲུང་འབྲིང《སྐྱབས་ལོ་དང་ཁོའི་རལ་བ》ཞེས་པའི་ནང་དུ། སྐྱབས་ལོའི་རལ་བ་དེ་སྐུད་སྣེར་བཟུང་ནས་རལ་བ་དེས་ཁོ་ལ་སྦྱིན་པའི་འགལ་བ་ཞིག་ཞིབ་འབྲི་བྱས་ཡོད་དེ། སྒྲུང་གི་སྟོད་ཆར་ཁོ་ལ་རལ་བ་ཞིག་ཡོད་པ་ལ་  བརྟེན་ནས་ཁོ་གློག་བརྙན་འཁྲབ་སྟོན་པར་གྱུར་བ་དང་།  ཁོ་རྫོང་རིག་རྩལ་ཁང་དུ་ཡར་འཐེན་བྱས་ནས་ཁོ་ནོར་རྫི་བྱིས་པ་ཞིག་ནས་རྫོང་རིག་རྩལ་ཁང་གི་ལས་བྱེད་མི་སྣ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད། འོན་ཀྱང་། སྒྲུང་གི་སྨད་ཆར་ཡང་རལ་བ་དེས་རྐྱེན་པས་ཁོའི་ལས་བྱེད་པའི་སྣང་བརྙན་（形象）གྱི་གནོད་བྱེད་དུ་གྱུར་བས། ཁོས་མཐར་རང་ཉིད་ཀྱི་ལོ་མང་ཉར་ཚགས་བྱས་པའི་རལ་བ་དེ་མ་འདོད་བཞིན་བྲེག་དགོས་བྱུང་བ་རེད། རྩོམ་པ་པོས་དེ་ལྟ་བུའི་རལ་བ་དང་སྐྱབས་ལོའི་བར་གྱི་འགལ་འབྲེལ་ཞིག་ཞིབ་བརྗོད་བྱས་ཡོད་ཀྱང་འགལ་བ་དེའི་འབྱུང་རྐྱེན་ལ་གསལ་བཤད་བྱ་རྒྱུ་མི་འདང་།
  བཞི། བྱུང་རིམ་ལ་གཏམ་རྒྱུད་ཀྱི་ཤས་ཅུང་ཆེ་བས་མི་སྣའི་སྣང་བརྙན་དག་བྱུང་རིམ་གྱི་ཁྲོད་དུ་ཡལ་བར་དོར་བ།     
  དེ་ཡང་“བརྩམས་སྒྲུང་ནི་དོན་བརྗོད་རང་བཞིན་ཅན་གྱི་རྩོམ་ལུས་ཀྱི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པས། སྤྱིར་ན་བརྩམས་སྒྲུང་གི་ཁྲོད་དུ་དོན་དག་བྱུང་བའི་རིམ་པ་རིམ་གྱིས་སྟོན་པའི་གཏམ་རྒྱུད་ཀྱི་ངང་ཚུལ་ནི་མ་གཞི་ནས་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན། བརྩམས་སྒྲུང་གི་གྲུབ་ཆ་གསུམ་པོའི་ནང་དུ་བྱུང་རིམ་ཞེས་འབྱུང་ཡང་། བྱུང་རིམ་གྱི་ཐོག་མའི་རྣམ་པ་ནི་གཏམ་རྒྱུད་ཡིན། ཞིན་ཀུ་དང་། ཧྥུའུ་སི་ཐི་དང་། མའོ་་དང་རྩོམ་པ་པོ་མང་པོ་ཞིག་གིས་བརྩམས་སྒྲུང་ནི་གཏམ་རྒྱུད་བཤད་པའོ་ཞེས་པར་སྙམ་ཡོད། ཞིན་ཀུ་ཡིས། གཏམ་རྒྱུད་བཤད་པ་བརྩམས་སྒྲུང་ནས་དོར་ཚེ། རྩོམ་རིག་གི་ཡོད་ཚད་ཚར་སོང་ཟེར། དེ་བས་བོད་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་གསར་བ་ལ་གཏམ་རྒྱུད་ཀྱི་ཤེས་ཆེ་བ་ནི་ནོར་འཁྲུལ་ཞིག་མ་ཡིན་པར། བརྩམས་སྒྲུང་འཕེལ་རིམ་ཁྲོད་ཀྱི་གཡོལ་དཀའ་བའི་ཀྱག་ཀྱོག་གི་ལམ་བུ་ཞིག་རེད”【86】ཅེས་སྤྱིར་གཏམ་རྒྱུད་ནི་སྒྲུང་གཏམ་གསར་རྩོམ་ཁྲོད་ཀྱི་ཐོག་མའི་རྣམ་པ་ཞིག་དང་། ཡང་གཅིག་བཤད་ན། བརྩམས་སྒྲུང་ཞིག་ལ་ཆ་མཚོན་ནས་བཤད་ན། དེའི་ནང་གཏམ་རྒྱུད་བརྗོད་པ་ལྷུར་ལེན་དགོས་པ་ཡིན་ཡང་གལ་ཏེ་གཏམ་རྒྱུད་ཀྱི་ཤས་ཆེ་ན་དེ་ནི་ཅུང་ཟད་མི་བཟང་བར་མཐོང་སྟེ། མ་གཞི་ནས་“གཏམ་རྒྱུད་ནི་རྒྱལ་བོ་གཤེགས་སོང་། དེ་ནས་བཙུན་མོ་ཡང་གཤེགས་སོང”ཞེས་པའི་རྣམ་པ་ཡིན་ལ། བྱུང་རིམ་ནི་རྒྱུ་འབྲས་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་གྲུབ་པ་ཞིག་ཡིན་ཏེ། དེ་ནི“རྒྱལ་པོ་གཤེགས་སོང་། དེ་ནས་བཙུན་མོ་ཡང་སེམས་སྡུག་གིས་གཤེགས་སོང”ཞེས་པ་ལྟ་བུའོ། བརྩམས་སྒྲུང་ཞིག་ལ་མཚོན་ན་སྔ་མ་ནི་སྐྱོན་དུ་ངེས་ཤིང་། ཕྱི་མ་ནི་བྱུང་རིམ་ལ་ངེས་པར་ལྡན་དགོས་པ་ཞིག་ཡིན།    སྟག་འབུམ་རྒྱལ་གྱི་བརྩམས་སྒྲུང་ཁྲོད་དུ་སྤྱིར་བཏང་དུ་གཏམ་རྒྱུད་བཀོད་པ་མང་ཡང་བྱུང་རིམ་དག་རྒྱུ་འབྲས་གཏན་ཚིགས་ཅན་ཞིག་ཏུ་སྣང་མོད། བྱུང་རིམ་དེ་མི་སྣའི་ལས་དབང་དང་མི་སྣའི་སྣང་བརྙན་ཞིབ་བརྗོད་བྱེད་པའི་ཁོགས་སུ་འཐིམས་ནས་མི་སྣའི་སྣང་བརྙན་དག་མངོན་གསལ་འབུར་ཐོན་ཅན་ཞིག་ཏུ་གསལ་སྟོན་བྱས་པ་ཉུང་བས།  དེས་ཀློག་མཁན་ལ་བག་ཆགས་གཏིང་ཟབ་ཅིག་འཇོག་ཐུབ་རྒྱུར་བཀག་འགོག་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། དཔེར་ན《ལྷིང་འཇགས་ཀྱི་རྩྭ་ཐང》ནང་དུ་དབང་ལྡན་རྡོ་རྗེའི་རང་གཤིས་དེ་བྱུང་རིམ་གྱི་ཁྲོད་དུ་ཡལ་བར་དོར་ནས་ཁ་གསལ་ངང་ཞིབ་འབྲི་བྱ་ཐུབ་མེད། དེ་མིན《ཁ་བ་མེད་པའི་དགུན་ཁ》ཞེས་པའི་ནང་གི་མི་སྣ་ཁྱི་ཕྲུག་ཐར་གྱི་སྣང་བརྙན་ཡང་བྱུང་རིམ་གྱི་ཁྲོད་དུ་ཡལ་བར་དོར་ཡོད། དེ་ནི་རྩོམ་པ་པོས་མི་སྣའི་འབྲི་བཞེངས་བྱེད་པའི་གོ་རིམ་ཁྲོད་གཏམ་རྒྱུད་བརྗོད་པ་དང་དོན་བརྗོད་བྱ་རྒྱུ་གཙོར་བཟུང་ནས་མི་སྣ་ལ་ཐེ་གཏོགས་དང་ཚོད་འཛིན་བྱ་རྒྱུ་མང་བའི་རྐྱེན་གྱིས་ཡིན་ཤས་ཆེ། དེ་མིན་རྩོམ་པ་པོས་སྣ་གཅིག་གི་ཐབས་ལམ་ནས་མི་སྣའི་སྣང་བརྙན་འབྲི་བཞེངས་བྱེད་པ་ལས་མི་སྣའི་སྐད་ཆ་དང་། ཕྱིའི་རྣམ་པ། སེམས་ཁམས། བྱ་བྱེད་སོགས་ཀྱི་སྣ་མང་གི་ཐབས་ལ་བརྟེན་ནས་མི་སྣ་འབྲི་བཞེངས་བྱེད་རྒྱུ་མི་འདང་བའང་ཡིན་ཤས་ཆེ་ལ། མི་སྣའི་སྣང་བརྙན་ཕྱོགས་གཅིག་ནས་མ་གཏོགས་ཕྱོགས་གཞན་པ་ནས་སྤྱི་ལྕོགས་ཀྱི་ཚུལ་དུ་ཞིབ་འབྲི་བྱས་མེད་པ་དང་། ཕྱོགས་གཅིག་གི་མཐོང་སྣེ་སྤྱད་ནས་མི་སྣའི་སྣང་བརྙན་འབྲི་བཞེངས་བྱས་པ་དེ་ཡང་གཏིང་ཟབ་པོ་མ་ཡིན་པར་མི་སྣ་ངོ་སྤྲོད་ཙམ་དུ་ཟད་པའི་རྐྱེན་གྱིས་ཡིན་ཡང་སྲིད།                   

  མཇུག་བསྡུ་བའི་གཏམ།   
  གོང་གསལ་སྟག་འབུམ་རྒྱལ་གྱི་བརྩམས་སྒྲུང་གསར་རྩོམ་གྱི་སྤྱི་ཁོག་ཁྱད་ཆོས་ལ་བལྟས་ན། ཁོའི་བརྩམས་སྒྲུང་ཁྲོད་ཀྱི་བརྗོད་བྱ་ཕལ་ཆེ་བ་རོང་འབྲོག་ཁུལ་དུ་འཚོ་གནས་ལ་རོལ་བཞིན་པའི་མི་སེར་དཀྱུས་མའི་ལས་དབང་དང་རྒྱུན་གཏན་གྱི་སྤྱི་ཚོགས་འཚོ་བའི་སྣང་ཚུལ་མཚོན་པ་གཙོ་བོར་བྱས་ཡོད་པས་ཁོང་ནི་བོད་ཀྱི་ཤང་གྲོང་གི་རྩོམ་པ་པོའི་（乡土作家）ཚབ་མཚོན་མི་སྣ་རེད་ཅེས་བརྗོད་ན་ཆོག་པར་སྙམ། ཁོའི་བརྩམས་སྒྲུང་དག་སྒྱུ་རྩལ་མཚོན་ཐབས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པོ་ཡོད་ཀྱང་། སྔར་བཞིན་བྱུང་རིམ་གཙོར་འཛིན་པའི་བརྩམས་སྒྲུང་གི་འཕེལ་རིམ་ངོས་ན་ཡོད་པ་ལས། གཤིས་ཀ་དང་སེམས་ཁམས་ཞིབ་འབྲི་གཙོར་བྱེད་པའི་བརྩམས་སྒྲུང་གསར་རྩོམ་ལ་ད་དུང་འཇུག་སྒོ་ཚུགས་མེད། ཁོས་རང་ཉིད་ཀྱི་བརྗོད་བྱའི་ནང་དོན་དང་དོ་མཉམ་པའི་སྒོ་ནས་བརྩམས་སྒྲུང་སོ་སོར་རང་ཉིད་དང་འཚམས་པའི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ མཚོན་ཐབས་རེ་རེ་སྤེལ་ཡོད་ལ། ལྷག་པར་དུ་ཁོའི་ཉེ་དུས་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་ལ་ལར་ནང་དོན་དང་རྣམ་པ་གང་རུང་ཆ་ནས་ཐོད་བརྒལ་དང་གསར་གཏོད་ཀྱི་རང་བཞིན་ཆེན་པོ་ལྡན་ཡོད། བརྩམས་སྒྲུང་གི་ཁ་གྲངས་ཆ་ནས་བཤད་ན། ཁོ་ནི་བོད་ཀྱི་སྒྲུང་གཏམ་རྩོམ་པ་པོའི་ཁྲོད་ནས་བརྩམས་སྒྲུང་གི་ཁ་གྲངས་ཆེས་མང་བའི་རྩོམ་པ་པོའི་གྲས་ཤིག་ཡིན། ཁོའི་  བརྩམས་ཆོས་མང་པོ་ཞིག་མི་གཤིས་དང་ཚུལ་མིན་མི་གཤིས་བར་གྱི་འགལ་འདུ་དང་། ཕུགས་བསམ་དང་དངོས་ཡོད་བར་གྱི་འགལ་འདུ་སོགས་མཚོན་པ་ལྷུར་དུ་བླངས་ཡོད་པས། དེ་ལས་ཁོས་མི་གཤིས་གསོ་སྐྱོང་དང་མི་རྣམས་ལ་བསམ་གཞིག་གི་བར་སྣང་ཞིག་བཞེངས་སྐྲུན་བྱེད་པར་སྨྱུག་ཁ་བཀོལ་བཞིན་ཡོད་པ་ཤེས་ཐུབ་ལ། ཁོའི་བརྩམས་སྒྲུང་མང་དག་ཅིག་ལ་མི་རྣམས་ཀྱི་ཡིད་ཀྱི་དྭངས་བ་འདྲེན་ཐུབ་པ་དང་ཡིད་སེམས་འགུལ་བར་བྱེད་པའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་ཡོད་པས། ང་ཚོ་ཀློག་མཁན་ལ་མཛེས་རྟོག་གི་སྤྲོ་བ་ལྷུར་དུ་ལེན་པའི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་འཇིག་རྟེན་ཞིག་མཁོ་འདོན་གནང་ཡོད། དེ་ཡང་ཡིན་ཏེ། སྡི་རྡོའོ་ལོ་（狄德罗）ཡིས།་“ཕུལ་དུ་བྱུང་བའི་སྒྱུ་རྩལ་བརྩམས་ཆོས་ཤིག་ཡིན་ན་དེར་དོན་སྙིང་ཆེན་པོ་ཞིག་ལྡན་ཡོད་པ་ཡིན་ཏེ། དེས་གཅིག་ནས་མི་རྣམས་ལ་མཛེས་ཚོར་གྱི་ཉམས་སྣང་ཞིག་སྦྱིན་པར་བྱེད་ལ། གཉིས་ནས་དེས་མི་རྣམས་ལ་བསམ་གཞིག་གི་བར་སྟོང་ཞིག་མཁོ་འདོན་བྱེད་པ་ཡིན”【87】ཅེས་པ་བཞིན་ནོ།  ཕུའུ་ཞི་ཅིན་གྱིས།“དཔྱད་བརྗོད་ནི་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་མཛེས་པ་དང་ཉེས་པ་ལྷང་ལ་འདོན་པའི་ཚན་རིག་ཅིག་རེད” 【88】ཅེས་གསུངས་པ་ལྟར། སྤྱིར་རྩོམ་རིག་དཔྱད་བརྗོད་ནི་ཚན་རིག་དང་འབྲེལ་བའི་བྱ་བ་ཞིག་ཡིན་ཡང་། ཁོ་བོའི་རྩོམ་རིག་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་ཚུ་ཚད་ཞན་པ་དང་། ལྟ་རྒྱ་མཐོང་རྒྱ་ཆུང་བ་སོགས་ཀྱི་ཕྱི་ནང་གཉིས་ཀའི་རྒྱུ་རྐྱེན་མང་དག་ ཅིག་གིས་རྐྱེན་པས། རྩོམ་འདིའི་སྔ་ཕྱི་བར་གསུམ་དུ་མ་རྟོགས་དང་ལོག་རྟོག་གིས་དྲངས་པའི་སྐྱོན་དང་ནོར་འཁྲུལ་མི་ཉུང་བ་ཞིག་མངའ་སྲིད་ལ། དཀའ་ས་བཞག་ནས་སླ་སར་སྤྲོས་བཤད་བྱེད་པ་སྟེ་རྒན་པོ་སོ་མེད་ཀྱིས་ཟས་ཟ་བའི་སྣང་ཚུལ་ཡང་ཡོད་སྲིད་པས། མཁྱེན་རྒྱ་ཡངས་པའི་དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་དང་འབྲེལ་ཡོད་ཀློག་པ་པོ་རྣམ་པས་འཕྱ་དམོད་དང་མཐོང་ཆུང་གི་དུག་མདའ་མི་འཕེན་པར་གནས་ལུགས་ཅན་གྱི་སྨྲ་ལྕེའི་ལམ་ནས་ཐན་པས་གདུང་བའི་ཁོ་བོའི་ཞིང་ས་སྐྱ་བོར་ཆུ་ལུད་དྲོད་གསུམ་གྱིས་ཕྱུག་པའི་བཀའ་སློབ་དང་དགོངས་འཆར་སྦྲང་ཆར་སིལ་མ་གང་མང་ལྷུག་སྩོལ་ཡོད་པར་མཁྱེན་མཁྱེན།

མཆན་འགྲེལ་དང་དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ།
【1】【3】【13】【63】【64】【66】【81】【84】བྱ་གཞུང་དབྱངས་བྷས་བརྩམས།《རྩོམ་རིག་དང་མི》【M】ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༢༠༠༨ལོའི་ཟླ༨པར་ཐེངས་དང་པོ་དཔར།  P2，P83，P71，P7，P290，P25-26，P94，P110【2】《གངས་རྒྱན་མེ་ཏོག》【J】༢༠༡༡ལོའི་དུས་དེབ་གསུམ་པ། P71--72
【4】【71】【72】黄健、王东莉著《文学与人生》【M】浙江大学出版社 2004年7月第1版 P36，P12，P26
【5】【46】རྣམ་སྲས་ཀྱིས་བརྩམས།《བོད་ཀྱི་དེང་རབས་རྩོམ་རིག་ཞིབ་འཇུག》【M】མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༢༠༠༩ལོའི་ཟླ༧པར་ཐེངས་དང་པོ་དཔར། 
P3，P83【6】【7】བློ་བཟང་ཆོས་རྒྱལ་གྱིས་གཙོ་སྒྲིག་བྱས། 《རང་གྲོལ་ཞིབ་འཇུག》 【M】ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།  ༢༠༡༠ལོའི་ཟླ༢པར་ཐེངས་དང་པོ་དཔར། P39，P40
【8】《སྦྲང་ཆར》【J】༢༠༡༡ལོའི་དུས་དེབ་དང་པོ། P198
【9】【10】《སྦྲང་ཆར》【J】༢༠༡༠ལོའི་དུས་དེབ་བཞི་བ། P173，P174
【11】【34】【60】【80】ཧྥིན་ཡུས་ཀྲུའུ་ཡིས་བརྩམས། སངས་རྒྱས་ཀྱིས་བསྒྱུར། 《སྒྲུང་གཏམ་གསར་རྩོམ་གྱི་ཤེས་བྱ་མུན་སེལ་སྒྲོན་མེ》【M】མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།    ༡༩༨༧ལོའི་ཟླ༨པར་ཐེངས་གཉིས་པ་དཔར།  P269 ，P185，P17，P165【12】【25】【47】ཁྲི་བསམ་གཏན་དང་རྣམ་སྲས་གཉིས་ཀྱིས་བརྩམས།《རྩོམ་ལ་འཇུག་ཚུལ་རིག་བརྒྱའི་སྒོ་འབྱེད་ངོ་མཚར་འཕྲུལ་གྱི་ལྡེ་མིག》【M】ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༡༩༩༤ལོའི་ཟླ༦པར་ཐེངས་དང་པོ་དཔར།  P226，P225-226，P210
【14】རྒོད་ཕྲུག་དཔལ་འབྱོར་གྱི་སྙན་ངག་《རི་གྲོང》ཞེས་པ་ལས་དྲངས་ཤིང་། སྙན་ངག་དེ་ཁོའི་སྙན་ངག་ཕྱོགས་བསྒྲིགས་《ཕ་ཡུལ་གྱི་ནམ་མཁའ། ཕ་ཡུལ་གྱི་སྤྲིན་དཀར》ཞེས་པའི་ནང་འཁོད་ཡོད། 【15】དུར་བུད་རྣམ་གྲགས་ཀྱི་སྙན་ངག 《འབོད་པའི་གཡབ་མོ》ཞེས་པ་ལས་དྲངས
།【16】【17】【21】【32】【33】【39】【42】【86】བདུད་ལྷ་རྒྱལ་གྱིས་བརྩམས། 《བོད་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་གསར་བའི་གནས་སྟངས་དང་དེའི་དགག་སྒྲུབ》【D】ཅེས་པའི་ནང་གསལ།
【18】【19】【43】【77】གུར་མགོན་སྐྱབས་དང་སྒྲོལ་མ་རྒྱལ་གྱིས་བརྩམས། 《རྩོམ་རིག་གཞུང་ལུགས》【M】ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།  ༢༠༡༠ལོའི་ཟླ༦པར་ཐེངས་དང་པོ་དཔར།  P175，P175-176，P155，P121
【20】《སྦྲང་ཆར》【J】༢༠༡༢ལོའི་དུས་དེབ་དང་པོ། P198
【22】【23】མགོ་ལོག་རྣམ་རྒྱལ་གྱིས་བསྒྱུར། 《ཁུང་ཙིའི་གསུང་སྒྲོས》【M】མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༢༠༡༡ལོའི་ཟླ༨པར་ཐེངས་དང་པོ་དཔར། P49，P48
【24】【51】【52】【53】【69】【70】སྟོབས་རྒྱལ་གྱིས་བརྩམས།《རྩོམ་རིག་རྣམ་བཤད》【M】མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༢༠༠༥ལོའི་ཟླ༡༠པར་ཐེངས་དང་པོ་དཔར།  P132，P51-52，P148，P165，P81，P84-85
【26】【27】རྡོ་རྗེ་རིན་ཆེན་གྱིས་བརྩམས།《རྩོམ་རིག་གཞུང་ལུགས་གནད་བསྡུས》【M】མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༢༠༠༨ལོའི་ཟླ༤བར་ཐེངས་གསུམ་པ་དཔར།  P21，P29
【28】【57】傅道彬、于笰著《文学是什么》【M】北京大学出版社  2002年7月第2次印刷 P27，P34
【29】【36】【48】ལྕགས་ཐར་གྱིས་བརྩམས་བསྒྲིགས་བྱས།《བོད་རྩོམ་གསར་བའི་བརྩམས་ཆོས་བདམས་བཀོད》【M】ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།  ༢༠༡༠ལོའི་ཟླ༡༡པར་པར་ཐེངས་གཉིས་པ། P55， P223，P22
3【30】ཆོས་སྐྱོང་གིས་གཙོ་སྒྲིག་བྱས། 《རང་གྲོལ་ཞིབ་འཇུག》【M】ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།   ༢༠༠༦ལོའི་ཟླ༥བར་ཐེངས་དང་པོ་དཔར།  P211【31】《民族文学》【J】2011年第九期
【35】朱光潜 著《谈文学》【M】漓江出版社  2011年10月第1版 P114
【37】罗素（英）著 李国山等译 《罗素道德哲学》【M】九州出版社 2004年9月第一版 P63
【38】刘再复著 《性格组合论》【M】上海文艺出版社 1986年7月版 P93
【40】འཕགས་པ་ཀླུ་སྒྲུབ། 《དབུ་མ་རིག་པའི་ཚོགས་དྲུག་དང་བྱང་ཆུབ་སེམས་འབྲེལ》【M】སེར་གཙུག་ནང་བསྟན་དཔེ་རྙིང་འཚོལ་བསྡུ་ཕྱོགས་སྒྲིག་ཁང་།  P177
【41】ཁྲི་སེམས་དཔས་བརྩམས།《བསམ་གཞིག་གི་ཁ་དོག》【M】ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།  ༢༠༠༨ལོའི་ཟླ༤བར་དཔར། P58
【44】ཨ་སྔགས་ཚེ་རིང་བཀྲ་ཤིས་ཀྱིས་བརྩམས། 《དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ》【M】སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༢༠༠༦ལོའི་ཟླ༡༠པར་པར་ཐེངས་གསུམ་པ་བཏབ།  P62
【45】王岳川 著《当代西方最新文论教程》【M】复旦大学出版社  2008年12月第1版第一次印刷  P5
【49】【55】【83】《སྦྲང་ཆར》【J】༢༠༡༢ལོའི་དུས་དེབ་གསུམ་པ།  P159，P161，P155
【50】སྤྲེལ་ནག་པ་རིག་འཛིན་གྲགས་ལྡན་གྱིས་བསྒྲིགས། 《དཔལ་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པའི་དཔྱད་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས》【C】ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༢༠༠༩ལོའི་ཟླ༡༢པར་ཐེངས་དང་པོ་དཔར།  P253
【54】《བོད་ལྗོངས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་རིག་གཞུང་དུས་དེབ》【J】༢༠༡༢ལོའི་དུས་དེབ་གཉིས་པ།  P42
【56】བདུད་ལྷ་རྒྱལ་གྱིས་བརྩམས། 《འཚོལ་རྟོག་སྙིང་སྟོབས》【M】ཡུན་ནན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།       ༢༠༠༤ལོའི་ཟླ༡པོར་ཐེངས་དང་པོ་དཔར། P38
【58】རྡོ་བྱམས་རྒྱལ་གྱིས་བརྩམས།《དུས་སྐབས་གསར་བའི་བོད་ཀྱི་སྒྲུང་རིང་གི་བྱུང་འཕེལ་དང་གནས་བབ་ལ་དཔྱད་པ》【D】P14
【59】བསོད་ནམས་དབང་ལྡན་དང་བུ་བཞི་གཉིས་ཀྱིས་བརྩམས།《རྩོམ་རིག་རྣམ་བཤད》【M】ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།   ༡༩༩༦ལོའི་ཟླ༨པར་ཐེངས་དང་པོ་དཔར། P86
【61】སྟག་འབུམ་རྒྱལ། 《ཁ་བ་མེད་པའི་དགུན་ཁ》【M】མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།  ༢༠༡༢ལོའི་ཟླ༥བར་པར་ཐེངས་དང་བོ། P103
【62】【75】朱光潜 著《文艺心理学》【M】复旦大学出版社  P79，P140
【65】丁尔纲 著 《新时期文学思潮轮》【M】中国广播电视出版社 1990年5月第一版第1次印刷 P31
【67】童庆炳主编 《文学理论教程》（第四版）【M】高等教育出版社 2008年11月4次印刷 P12
【68】以群主编 《文学的基本原理》【M】上海文艺出版社 1984年6月6次印刷 P17
【73】白烨主编 《文学新书评》【M】社会科学文献出版社 2005年6月第一版 P63
【74】【79】《ལྷོ་ཁའི་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ》【J】༢༠༡༡ལོའི་དུས་དེབ་བཞི་བ། P88，P68
【76】《བོད་ལྗོངས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་རིག་གཞུང་དུས་དེབ》【J】༢༠༠༩ལོའི་དུས་དེབ་བཞི་བ།  P132
【78】张未民等编选 《新世纪文学研究》【M】人民文学出版社 2007年1月第一次印刷 P143
【82】བདུད་ལྷ་རྒྱལ་གྱི《མེ་ཏོག་ལྡུམ་རའི་ནང་གི་ཀླན་ཀའི་ལོ་རྒྱུས་དོན་སྙིང་བཤད་པ》ཞེས་པ་ལས་དྲངས།
【85】དཔལ་མོས་གཙོ་སྒྲིག་བྱས། དེང་རབས་བོད་ཀྱི་སྐྱེས་མའི་བརྩམས་ཆོས་བདམས་སྒྲིག་ལས《དཔྱད་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས》【C】ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༢༠༠༦ལོའི་ཟླ༩བར་པར་ཐེངས་དང་བོ་དཔར། P74
【87】鲁枢元著《文学与心理学》【M】学林出版社  2011年1月第一版  P483
【88】ཆབ་བྲག་མགོན་པོ་སྐྱབས་ཀྱིས་གཙོ་སྒྲིག་བྱས།《ཚེ་རིང་དོན་གྲུབ་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་ཞིབ་འཇུག》【M】ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།  ༢༠༡༡ལོའི་ཟླ༦པར་དཔར་ཐེངས་དང་བོ། P92                                    

བཀའ་དྲིན་ཞུ་ཡིག
ལོ་ངོ་བཞི་ཡི་སློབ་ཆེན་གྱི་འཚོ་བ་འདི་ལྟར་མཇུག་རྫོགས་ལ་ཉེ་སོང་། ལོ་ངོ་བཞི་ཡི་ཡར་སྔོན་དུ་ང་རང་དྲིན་ཆེན་ཕ་མའི་བཀའ་མངགས་སྙིང་ཁར་གླན་ནས་རེ་བ་དང་ཕུགས་འདུན་ཅེས་པའི་རྒྱང་རིང་གི་རྨི་ལམ་དེ་སེམས་བཞིན་ཤེས་བྱ་ཡི་དོ་ར་ནུབ་བྱང་ཚང་འདིར་ཐོན། སྐབས་དེ་དུས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་དག་ལ་ཕྱིར་དྲན་རེ་བྱས་ན། དངོས་གནས་ཁ་སང་གི་ཉི་མ་དང་འདྲ་བར་ང་ཚོ་དང་ཅི་འདྲའི་བར་ཐག་ཉེ་ཨང་།     ད་ཆ་སློབ་གྲྭ་ཐོན་ལ་ཉེ་བའི་མཚམས་འདིར། སེམས་དབུས་སུ་དགའ་སྐྱོ་ཟུང་འབྲེལ་གྱི་སྣང་བ་ཞིག་འཆར་ཡོང་། དགའ་འོས་པ་ནི་ང་རང་ཡང་སློབ་ཆེན་སློབ་མ་གཞན་དང་འདྲ་བར་ཤེས་བྱའི་འཇུག་ངོགས་ནུབ་བྱང་ཚང་འདིར་བརྩེ་ལྡན་གྱི་དགེ་སློབ་དུ་མ་ཞིག་དང་ལྷན་དུ་སྐྱིད་སྡུག་འདྲེས་མའི་སློབ་གཉེར་གྱི་ལམ་བུར་བཞུགས་ཤིང་།  རང་དགོས་བཅུ་ཕྲག་རིག་པའི་གནས་ལ་སྦྱངས་བརྩོན་བྱེད་པའི་གོ་སྐབས་ཐོབ་པས་ཡིན།  སྐྱོ་བ་སྐྱེས་དོན་ནི། རང་ཉིད་ཀྱི་སློབ་གཉེར་དུས་ཚོད་ལ་གཙིགས་ཆེན་མ་བྱས་པའི་དབང་གིས།   སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོ་བ་ཞེས་པའི་མིང་བྱང་ཞིག་འཁུར་ཁུལ་བྱས་ཀྱང་།  དོན་དངོས་སུ་མིང་དོན་མཚུངས་པའི་སློབ་ཆེན་སློབ་མ་རྣལ་མ་ཞིག་དང་བསྡུར་ན་ད་དུང་ཅི་འདྲའི་རྒྱང་ཐག་རིང་ཨང་།    མཚམས་འདིར།  ལོ་ངོ་བཞི་ཡི་སློབ་ཆེན་གྱི་འཚོ་བའི་ནང་ཁོ་བོའི་སློབ་སྦྱོང་དང་འཚོ་བའི་ཐད་མངོན་ལྐོག་གང་རུང་ནས་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་རོགས་རམ་གནང་མཁན་གྱི་དགེ་སློབ་སྤྱི་དང་།   སྒོས་སུ་དཔྱད་རྩོམ་འདི་འབྲི་བའི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་གཟིགས་ཞིབ་དང་མཛུབ་སྟོན་གནང་མཁན་དགེ་རྒན་རྡོ་རྗེ་རིན་ཆེན་མཆོག་ལ་སྙིང་  ཁོངས་རུས་པའི་གཏིང་ནས་བཀའ་དྲིན་ཆེ་ཞུ་རྒྱུ་ལས་ཅང་མེད་པ་འདྲ།    བཀའ་དྲིན་ཆེ། སླད་ཕྱིན་གྱི་ལོ་ཟླའི་ནང་ཐམས་ཅད་གང་བསམ་ལས་ལ་རེ་བའི་འབྲས་བཟང་སྨིན་པ་དང་། ལུས་བདེ་སེམས་སྐྱིད་ཡོང་བའི་སྨོན་འདུན་ཞུ་བ་ཡིན།                                                                                 བཀྲ་ཤིས།   ཞལ་དྲོ།                                                            
              ལན་གྲུ་ནུབ་བྱང་མི་རིགས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོ་ནས།
              སྤྱི་ལོ་༢༠༡༣ལོའི་སྤྱི་ཟླ་༥པའི་ཚེས་༢༠ཉིན་ལ།
              ཉིས་སྟོང་དགུ་ལོའི་རྩོམ་རིག་འཛིན་གྲྭ་དང་པོ།
 

རྩོམ་ཁུངས། ངེད་དྲ་བ།